Młodzi naukowcy kreują przyszłość przemysłu chemicznego. Ich innowacje mogą wpłynąć na jego zrównoważony rozwój

Zastosowanie lustrzanych odbić materiałów w walce z fałszerstwami, badanie mechanizmów reakcji komórek na stres oksydacyjny i ich zachowanie w trakcie śmierci komórkowej czy projektowanie nowych cząsteczek do stosowania w nowoczesnej antynowotworowej terapii fotodynamicznej – to prace, które znalazły uznanie jurorów 15. edycji konkursu Złoty Medal Chemii organizowanego przez Instytut Chemii Fizycznej PAN i firmę DuPont. Organizatorzy podkreślają, że młodzi naukowcy już teraz wpływają na innowacyjny obraz sektora chemicznego w Polsce i mogą się także przyczynić do rozwoju światowej branży. Dlatego ich badania wymagają wsparcia i promocji.

– Chemia w Polsce jest w bardzo dobrej kondycji. Jesteśmy w światowej czołówce, jeśli patrzymy na proces i wyniki ewaluacji nauki w polskich jednostkach naukowych. Mierzymy się z największymi jednostkami na świecie i bardzo często jesteśmy na przodzie peletonu tego wyścigu. Według mnie mamy bardzo dobrą przyszłość, jeśli oczywiście finansowanie nauki, badań podstawowych i badań translacyjnych w Polsce będzie wzrastać – mówi agencji Newseria dr hab. Adam Kubas, dyrektor Instytutu Chemii Fizycznej w Polskiej Akademii Nauk.

Jak wynika z raportu „Przemysł chemiczny w Polsce”, przygotowanego przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego (PIPC), w 2024 roku w sektorze tym działało blisko 12,5 tys. przedsiębiorstw, w których zatrudnionych było 340 tys. osób. Polski przemysł chemiczny wytworzył produkty o wartości około 442 mld zł, czyli 17,7 proc. łącznej wartości sprzedanej polskiej produkcji przemysłowej. Jest to jeden z kluczowych sektorów krajowego przemysłu, na który składają się produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych, produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, produkcja wyrobów farmaceutycznych oraz produkty rafinacji ropy naftowej.

Według raportu PIPC nakłady inwestycyjne ogółem w przemyśle chemicznym w 2023 roku wyniosły 25,5 mld zł, a rok później – 20,8 mld zł, przy czym jest to wartość oszacowana na podstawie danych przejściowych ze względu na ich niepełną zbiorowość.

A to już wiesz? Miliardowe wydatki operatorów na infrastrukturę telekomunikacyjną. Barierą inwestycyjną wciąż pozostają formalności

– Bez wątpienia praca naukowców w przemyśle chemicznym to fundament działania tego sektora. Wpływa ona na jej innowacyjność i dopływ do niej nowych technologii. To jest również odpowiedź na globalne wyzwania, takie jak zrównoważony rozwój i ochrona środowiska. Praca naukowców przyczynia się do tego, że nowe rozwiązania są jeszcze lepszej jakości, a proces produkcyjny jest bardziej zrównoważony i mniej wpływa na nasze środowisko naturalne – podkreśla Tomasz Redzimski, dyrektor generalny DuPont Polska.

Eksperci widzą tu szczególną rolę dla młodych naukowców i podkreślają konieczność wsparcia dla ich badań i innowacji. Jednym z narzędzi, które mają promować pomysły młodych badaczy, jest konkurs Złoty Medal Chemii organizowany przez Instytut Chemii Fizycznej PAN i firmę DuPont.

– Młodzi naukowcy to przyszłość tej branży. Nie ma wątpliwości, że oni mają odwagę, żeby przekraczać granice, poszukiwać nowych rozwiązań, wspierać innowacje technologiczne i produkcyjne w sektorze chemicznym. Wpływ młodych naukowców na przyszłość, rozwój świata i globalnych trendów jest absolutnie kluczowy. Trzeba stworzyć dla nich odpowiednie środowisko, platformę do działań, dać im możliwości, by rozwinęli skrzydła i w przyszłości stanowili o tym, jakie trendy będą powstawały w tym sektorze – podkreśla Tomasz Redzimski.

– To już 15. edycja konkursu. Widzimy, że pasja w młodych ludziach kwitnie. Widzimy też coraz większy udział projektów współfinansowanych przez Narodowe Centrum Nauki. To finansowanie daje im szansę rozwinąć skrzydła pod opieką doskonałych naukowców – podkreśla dr hab. Adam Kubas.

Do tegorocznej edycji konkursu wpłynęło 61 prac z 15 polskich uczelni, które zostały napisane i obronione w roku akademickim 2024/2025. To o osiem więcej niż w roku ubiegłym. Prace dotyczyły dziedziny chemii, ale zgłoszono też te z pogranicza chemii i biologii lub chemii i fizyki.

– Tegoroczna edycja konkursu Złoty Medal Chemii przyciągnęła rekordową liczbę aplikacji – wcześniej średnio mieliśmy ich między 40 a 50. Ich dziedziny są bardzo różne i dotyczą różnych obszarów chemii, mamy zarówno prace w wysokim aspekcie aplikacyjnym, jak i prace czysto poznawcze, takie jak praca, która zdobyła Złoty Medal Chemii. Jest też dużo prac z zakresu pogranicza chemii i biologii, jak laureaci Srebrnego i Brązowego Medalu – mówi prof. dr hab. inż. Robert Nowakowski, koordynator konkursu, ekspert Instytutu Chemii Fizycznej w Polskiej Akademii Nauk.

A to już wiesz? Ciepłownictwo czekają ogromne inwestycje. Sektor potrzebuje wsparcia nie tylko na modernizację, ale też na zakup surowców przed zimą

Laureatem Złotego Medalu Chemii 2025 został Mateusz Zarzeczny reprezentujący Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Swoją pracę „Wielopoziomowa kontrola właściwości chiroptycznych w morfologicznie chiralnych fazach ciekłokrystalicznych” napisał pod opieką naukową dr. hab. Wiktora Lewandowskiego.

– To praca o nowych materiałach o bardzo ciekawych właściwościach, co więcej, o kontrolowaniu syntezy takich materiałów o właściwościach chiralnych przez cząsteczki, które są achiralne – tłumaczy prof. Robert Nowakowski.

Materiały chiralne mają swoje lustrzane odbicia, które nie są identyczne. Taka cecha może wpływać np. na to, jak materiał oddziałuje ze światłem czy innymi cząsteczkami. Z kolei odbicia materiałów achiralnych są identyczne i zachowują się symetrycznie w wielu procesach fizycznych i chemicznych.

– Zajmowałem się programowaniem chiralności na różnych poziomach. Starałem się, żeby materiał oddziaływał w sposób pożądany przeze mnie, kontrolując jego parametry na różnych poziomach wielkości, od pojedynczych atomów, przechodząc do ugrupowań atomów, kończąc na układach wielu molekuł – wyjaśnia Mateusz Zarzeczny, laureat konkursu. – Wyniki moich badań mogą znaleźć praktyczne zastosowanie w wielu obszarach. Jednym z nich jest antyfałszerstwo, czyli tworzenie technologii uniemożliwiających podrobienie np. banknotów. Innym rozwiązaniem jest bioobrazowanie, czyli zwiększanie czułości dostępnych sprzętów, które poprawią profilaktykę medyczną.

Srebrny Medal Chemii zdobył Jakub Pawlikowski z Wydziału Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach. W swojej pracy prowadził badania nad molekularnymi mechanizmami odpowiedzi komórek na stres oksydacyjny prowadzący do ferroptozy, czyli jednej z form programowanej śmierci komórkowej.

– Praca dotyczy szczegółowej, bardzo precyzyjnej analizy ścieżek obronnych komórek poddanych stresowi oksydacyjnemu i bardzo precyzyjnej analizy ich reakcji w trakcie śmierci komórkowej – wyjaśnia prof. Robert Nowakowski. – Z kolei praca laureata, który uzyskał Brązowy Medal, jest w sumie tematycznie zbliżona, ale dotyczy innego aspektu: projektowania nowych cząsteczek do produkcji reaktywnego tlenu, które mogą być wykorzystane w trakcie antynowotworowej terapii fotodynamicznej.

Brązowy Medal Chemii otrzymał Dawid Natkowski z Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej za pracę, która opisuje syntezę oraz charakterystykę boroorganicznych kompleksów BODIPY o potencjalnym zastosowaniu w przeciwnowotworowej terapii fotodynamicznej – nowatorskiej, nieinwazyjnej metodzie leczenia nowotworów.

A to już wiesz? Rynek nieruchomości komercyjnych wraca do sytuacji sprzed pandemii. Coraz więcej sygnałów zapowiada ożywienie

Laureat Złotego Medalu Chemii otrzymał nagrodę pieniężną w wysokości 15 tys. zł, zdobywca Srebrnego Medalu – 7500 zł, a Brązowego – 3750 zł. Oprócz nagród głównych przyznane zostały także cztery wyróżnienia konkursowe i trzy wyróżnienia specjalne firmy DuPont. Wśród nich są prace dotyczące właściwości elektrochemicznych ligniny i jej pochodnych, ekologicznej metody wytwarzania nanometrowych warstw polimerowych oraz projektowania specjalnych membran celulozowych do usuwania jonów żelaza, co może mieć zastosowanie w technologiach oczyszczania wód w przemyśle.

P	W	Ś	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31

Artykuly o tym samym temacie, podobne tematy