Niemal wszystkie kobiety pracujÄ…ce w sektorze finansów dostrzegajÄ… bariery, które ograniczajÄ… ich awans, zwracajÄ…c uwagÄ™ m.in. na stereotypy pÅ‚ciowe, nierównoÅ›ci w wynagrodzeniach czy trudnoÅ›ci z godzeniem życia rodzinnego i zawodowego. Jednak z raportu „Kobiety w finansach” wynika, że mężczyźni rzadko dostrzegajÄ… te problemy – prawie 70 proc. z nich jest przekonanych, że istnieje równość pÅ‚ac, a 80 proc. uważa, że wolne miejsca w firmie powierzane sÄ… najlepszym kandydatom, bez wzglÄ™du na pÅ‚eć.
– Obszar finansów jest krytyczny dla caÅ‚ej gospodarki, a kobiety w finansach to tym bardziej ciekawe zagadnienie, dlatego przeprowadziliÅ›my to badanie już po raz czwarty. Wraz z naszymi partnerami sprawdziliÅ›my, co siÄ™ dzieje, jak zmieniajÄ… siÄ™ tendencje i pozycja kobiet na rynku finansowym i w instytucjach tego sektora – mówi agencji Newseria Biznes Karolina Korzeniewska, managerka firm Antal i ReX.
94 proc. kobiet zauważa, że w sektorze finansowym wystÄ™pujÄ… bariery majÄ…ce wpÅ‚yw na przebieg kariery zawodowej kobiet. Co ciekawe, wÅ›ród mężczyzn już tylko 55 proc. dostrzega bariery, które majÄ… wpÅ‚yw na rozwój kariery zawodowej kobiet – pokazaÅ‚a tegoroczna edycja badania „Kobiety w Finansach”, przeprowadzonego przez Antal i CFA Society Poland we wspóÅ‚pracy z Bankiem BPH i IzbÄ… ZarzÄ…dzajÄ…cych Funduszami i Aktywami (IZFiA). Aby bardziej kompleksowo spojrzeć na sytuacjÄ™ kobiet na rynku finansowym, do badania zaproszono również mężczyzn. W sumie udziaÅ‚ w nim wzięły 464 respondentki i 302 respondentów, wÅ›ród których 1/3 reprezentowaÅ‚a branżę bankowoÅ›ci, a dalej też m.in. firmy maklerskie i inwestycyjne, sektor SSC/BPO, doradztwo i poÅ›rednictwo finansowe, ubezpieczenia i usÅ‚ugi audytu.
– Dostrzegamy naprawdÄ™ duże różnice w tym, jak kobiety w finansach widzÄ… siebie na tym dynamicznie zmieniajÄ…cym siÄ™ rynku, a jak postrzegajÄ… ich pozycjÄ™ mężczyźni. Znamiennym wspóÅ‚czynnikiem jest dostÄ™pność wyższych stanowisk – 55 proc. kobiet uważa, że napotyka okreÅ›lone bariery przy awansach i wspinaniu siÄ™ po drabinie kariery zawodowej, natomiast tylko ćwierć badanych mężczyzn uznaje, że sÄ… jakiekolwiek problemy w tym obszarze. Tylko niecaÅ‚e 20 proc. kobiet uważa, że ma wpÅ‚yw na ksztaÅ‚t rynku finansowego, podczas gdy wÅ›ród mężczyzn aż 56 proc. uważa, że ich rola jest istotna dla sektora finansowego – mówi ekspertka Antalu.
WÅ›ród gÅ‚ównych barier, które utrudniajÄ… pozycjÄ™ kobiet w sektorze finansów, najczęściej wskazywane jest uwikÅ‚anie ich w tradycyjne role spoÅ‚eczne (72 proc. wskazaÅ„ kobiet vs. 39 proc. mężczyzn), pomijanie przy awansach (58 proc. kobiet vs. 20 proc. mężczyzn), nieelastyczna kultura organizacyjna, np. sztywne godziny pracy (39 proc. kobiet vs. 32 proc. mężczyzn) i dajÄ…ca siÄ™ odczuć „mÄ™ska solidarność” (38 proc. wskazaÅ„ kobiet vs. 14 proc. mężczyzn).
– Nie należy tutaj pomijać bardzo znamiennego faktu: 66 proc. kobiet uważa, że peÅ‚ni w finansach tylko role wspierajÄ…ce. One nie widzÄ… siebie jako strategiczne, ważne osoby w kontekÅ›cie rozwoju rynku finansowego – zwraca uwagÄ™ Karolina Korzeniewska.
Z badania wynika, że mężczyźni majÄ… w tej kwestii inne zdanie – 56 proc. uważa, że panie majÄ… na ten sektor duży wpÅ‚yw. Pokazuje to bardzo duże różnice w ocenie wpÅ‚ywu kobiet na rozwój sektora finansowego i zajmowanie strategicznych miejsc w podziale na pÅ‚eć.
– Kobiety w sektorze finansowym stanowiÄ… wiÄ™kszość zatrudnionych, choć bardziej w tych obszarach wspierajÄ…cych, administrujÄ…cych niż strategicznych. Jednak 45 proc. naszych respondentów odpowiedziaÅ‚o, że w ich firmie istnieje równowaga pÅ‚ci, wiÄ™c tutaj mamy kolejny problem zwykÅ‚ego postrzegania tego, co siÄ™ w tej firmie dzieje – mówi ekspertka Antalu.
W finansach szczególnie mocno uwidaczniajÄ… siÄ™ też przyczyny nierównoÅ›ci pÅ‚acowych, takie jak stereotypy pÅ‚ciowe. Wciąż istnieje przekonanie, że kobiety lepiej sprawdzajÄ… siÄ™ w segmentach wspierajÄ…cych dziaÅ‚alność firm (HR, ksiÄ™gowość, administracja), a obszary takie jak zarzÄ…dzanie funduszami, trading czy zarzÄ…dzanie strategiczne sÄ… mÄ™skÄ… specjalnoÅ›ciÄ….
– Aż siedem na 10 sektorów finansowych jest zdominowanych przez mężczyzn. Tam bariera wejÅ›cia dla kobiet nie jest oczywista i nie jest bezpoÅ›rednio zauważalna. Natomiast kiedy kobieta zechce wejść do tradingu, kiedy już zacznie zajmować siÄ™ dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… maklerskÄ…, to na ogóÅ‚ jest na tyle zdeterminowana, że de facto przyjmuje oferowane jej warunki, ma mniejszÄ… siłę czy potrzebÄ™ do tego, żeby negocjować je bardziej na swojÄ… korzyść – mówi Karolina Korzeniewska.
Efektem wszystkich tych barier i stereotypów jest m.in. luka pÅ‚acowa, która w sektorze finansów wyglÄ…da gorzej niż na caÅ‚ym rynku pracy ogóÅ‚em. Znamienny jest jednak fakt, że mężczyźni dość rzadko dostrzegajÄ… ten problem – prawie 70 proc. z nich jest przekonanych, że istnieje równość pÅ‚ac, a 80 proc. uważa, że wolne miejsca w firmie powierzane sÄ… najlepszym kandydatom, bez wzglÄ™du na pÅ‚eć.
– WedÅ‚ug Eurostatu w Polsce ta luka pÅ‚acowa miÄ™dzy wynagrodzeniami kobiet i mężczyzn wynosi 4,5 proc. Natomiast odnotowujemy tu bardzo duże różnice, rzÄ™du 10 pkt proc., w sektorze publicznym i prywatnym – zaznacza Karolina Korzeniewska. – W sektorze paÅ„stwowym kobiety sÄ… dużo lepiej wynagradzane, tam wystÄ™pujÄ… raptem ok. 2-proc. różnice. Natomiast w sektorze prywatnym luka pomiÄ™dzy wynagrodzeniami kobiet i mężczyzn to jest już 12,5 proc. różnicy. Mamy też ciekawe zjawisko zróżnicowania karier kobiet, które zdecydowaÅ‚y siÄ™ na posiadanie rodziny i dziecka, i tych, które takiej decyzji nie podjęły, bo po 10 latach różnica zarobkowa wynosi już 20 proc. To jest już bardzo duży rozstrzaÅ‚.
W badaniu Antalu aż 65 proc. kobiet wychowujÄ…cych dzieci zadeklarowaÅ‚o, że odczuwa trudnoÅ›ci w pogodzeniu pracy z życiem prywatnym. Im wiÄ™cej godzin kobieta poÅ›wiÄ™ca na prowadzenie gospodarstwa domowego, tym wiÄ™kszÄ… odczuwa trudność w budowaniu swojej Å›cieżki biznesowej. Co ciekawe, jednÄ… z barier okazaÅ‚o siÄ™ również to, w jaki sposób kobiety postrzegajÄ… same siebie – 59 proc. respondentek jako kluczowÄ… barierÄ™ wewnÄ™trznÄ… w rozwoju zawodowym wskazaÅ‚o fasadowÄ… skromność, zgodnie z którÄ… kobiety uważajÄ…, że nie wypada przedstawiać siebie samej w korzystnym Å›wietle.
– Badania psychologiczne wskazujÄ…, że mężczyźni sÄ… dużo bardziej pewni siebie i dużo częściej uważajÄ…, że zasÅ‚ugujÄ… na awans, bez wzglÄ™du na to, jak dobrze sÄ… do tego przygotowani. U kobiet ta tendencja jest odwrotna – kobiety majÄ… dużo wiÄ™cej skÅ‚onnoÅ›ci do samokrytyki i podważania swoich kompetencji. Dlatego potrzebne sÄ… programy wspierajÄ…ce, które pozwolÄ… kobietom – wraz z ich kompetencjami i czÄ™sto niesamowitÄ… wiedzÄ… – przebić siÄ™ dalej – mówi ekspertka firmy Antal. – DziaÅ‚ania zmierzajÄ…ce do wyrównania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy sÄ… konieczne również z tego wzglÄ™du, że nadal mamy instytucje finansowe, w których nie ma ani jednej kobiety w zarzÄ…dzie. I to nie dlatego, że nie majÄ… one takich kompetencji, ale dlatego że brakuje narzÄ™dzi, wsparcia, szkoleÅ„, które umożliwiÅ‚yby kobietom wziÄ™cie kariery bardziej w swoje rÄ™ce.
Z czwartej edycji raportu „Kobiety w Finansach” wynika, że z każdym rokiem dostrzegajÄ… one coraz wiÄ™kszÄ… potrzebÄ™ wsparcia zawodowego – oczekujÄ… programów rozwojowych, szkoleÅ„ i kursów oraz mentoringu. Również w tym aspekcie widoczna jest różnica miÄ™dzy pÅ‚ciami. Okazuje siÄ™ bowiem, że mężczyźni przykÅ‚adajÄ… mniejszÄ… wagÄ™ do poszczególnych form stymulujÄ…cych rozwój zawodowy.
– Firmy z sektora finansowego mocno czerpiÄ… wzorce z Europy i to jest widoczne. Bardzo duży wpÅ‚yw ma też prawodawstwo Unii Europejskiej, polityka Diversity & Inclusion i polityka ESG, która już wkrótce bÄ™dzie obligatoryjnie zmuszaÅ‚a do raportowania tych obszarów, które obejmujÄ… wsparcie kobiet. Jednak to nie znaczy, że ktoÅ› nam musi kazać to robić, bo wiele instytucji finansowych, w tym np. Bank BPH, już od lat wspiera kobiety, znoszÄ…c bariery, które nie zawsze sÄ… barierami organizacyjnymi, czasami to sÄ… bariery wÅ‚asne, wymagajÄ…ce coachingu, mentoringu, kobiety otrzymujÄ… też specjalne szkolenia z zewnÄ…trz organizacji. Również ZwiÄ…zek Banków Polskich ma odpowiedniÄ… instytucjÄ™, odpowiedzialnÄ… za to, aby pomagać kobietom w torowaniu sobie drogi na wyższe stanowiska – wskazuje Karolina Korzeniewska.
