Zmiany klimatyczne wpÅ‚ywajÄ… na uprawy i zbiory owoców. Drzewa czereÅ›ni zakwitÅ‚y w tym roku o kilka tygodni wczeÅ›niej niż zazwyczaj. CiepÅ‚a i sÅ‚oneczna pogoda już w marcu przyspieszyÅ‚a kwitnienie. W efekcie, o ile w poprzednich latach czereÅ›nie można byÅ‚o kupić jeszcze w sierpniu, w tym roku już w lipcu zbierano późne odmiany. – Sezon wegetacyjny byÅ‚ o wiele dÅ‚uższy, a temperatura byÅ‚a wysoka w trakcie dojrzewania owoców. To warunki porównywalne z wÅ‚oskim klimatem, a owoce, które udaÅ‚o nam siÄ™ wyprodukować, sÄ… doskonaÅ‚ej jakoÅ›ci – mówi Krzysztof Czarnecki, wiceprezes ZwiÄ…zku Sadowników RP. Część upraw zniszczyÅ‚y jednak kwietniowe przymrozki.
– MieliÅ›my w tym roku do czynienia z przymrozkami, które zdziesiÄ…tkowaÅ‚y plantacje. CzereÅ›nie poprzemarzaÅ‚y w niektórych miejscach nawet w stu procentach. Aczkolwiek byÅ‚y takie miejsca, gdzie owoce zostaÅ‚y ochronione – tam byÅ‚y mniejsze przymrozki i czereÅ›nie można byÅ‚o ratować w jakiÅ› sposób. To, że wegetacja zaczęła siÄ™ trzy tygodnie wczeÅ›niej, miaÅ‚o zarówno negatywny wpÅ‚yw, czyli przymrozki, jak i pozytywny tam, gdzie owoce przetrwaÅ‚y – podkreÅ›la w rozmowie z agencjÄ… Newseria Biznes Krzysztof Czarnecki, producent czereÅ›ni i wiceprezes ZwiÄ…zku Sadowników RP.
Po najcieplejszym w caÅ‚ej historii pomiarów meteorologicznych lutym także tegoroczny marzec byÅ‚ ekstremalnie ciepÅ‚y. Jak podaje IMGW, Å›rednia obszarowa temperatura powietrza wyniosÅ‚a 6,7°C i byÅ‚a o 3,6° wyższa od Å›redniej wieloletniej dla tego miesiÄ…ca. Także kwiecieÅ„ należy zaliczyć do miesiÄ™cy anomalnie ciepÅ‚ych, ze Å›redniÄ… temperaturÄ… 10,5°C, czyli o 1,9° wyższÄ… od wieloletniej Å›redniej. CiepÅ‚a i sÅ‚oneczna pogoda przyspieszyÅ‚a kwitnienie roÅ›lin. Na poczÄ…tku kwietnia sadownicy obserwowali takÄ… sytuacjÄ™ w uprawach jak zwykle w poÅ‚owie maja. Po upalnych dniach, z temperaturÄ… ok. 30°C, w kwietniu przyszÅ‚y jednak przymrozki do -6°C, które w części kraju zdziesiÄ…tkowaÅ‚y uprawy. W dużej mierze ucierpiaÅ‚y drzewa owocowe, w przypadku których nawet niewielki przymrozek utrzymujÄ…cy siÄ™ dÅ‚użej niż godzinÄ™ może uszkodzić kwiaty.
– Ponieważ wegetacja zaczęła siÄ™ wczeÅ›niej, mogliÅ›my siÄ™ liczyć z tym, że bÄ™dÄ… wystÄ™powaÅ‚y przymrozki. Jeżeli mamy kwitnienie na poczÄ…tku maja, a zimni ogrodnicy sÄ… w poÅ‚owie miesiÄ…ca, to mamy dwa tygodnie zagrożeÅ„ przymrozkami. Ale jeżeli kwitnienie siÄ™ zaczyna na poczÄ…tku kwietnia, to zagrożenie jest zupeÅ‚nie inne i te straty wÅ‚aÅ›nie w tym roku z tego powodu wystÄ™pujÄ… – tÅ‚umaczy ekspert.
Sadownicy w najbardziej dotkniÄ™tych przymrozkami regionach ratowali siÄ™ na różne sposoby. Jednym z nich byÅ‚o rozpalanie w sadach ognisk, które miaÅ‚y podnieść temperaturÄ™ nocÄ…. W regionach, gdzie czereÅ›nia przemarzÅ‚a, sytuacja w zbiorach jest bardzo zÅ‚a, ale tam, gdzie przetrwaÅ‚a, pogoda wyjÄ…tkowo jej sprzyjaÅ‚a.
Przyspieszenie o kilka tygodni okresu wegetacji spowodowaÅ‚o, że już w poÅ‚owie lipca sadownicy zbierali czereÅ›nie odmianÄ™ Regina, nazywanej królowÄ… późno dojrzewajÄ…cych odmian czereÅ›ni. Obecnie zakoÅ„czyÅ‚y siÄ™ zbiory nawet najpóźniej dojrzewajÄ…cych owoców. Z drugiej strony dziÄ™ki wysokim temperaturom już w marcu i kwietniu czereÅ›nie, które przetrwaÅ‚y, sÄ… wiÄ™ksze i lepszej jakoÅ›ci.
– Warunki, tak jak na terenie mojego gospodarstwa, możemy porównywać z normalnym klimatem wÅ‚oskim. Owoce udaÅ‚o nam siÄ™ wyprodukować w doskonaÅ‚ej jakoÅ›ci, nie mieliÅ›my problemu z wielkoÅ›ciÄ… czereÅ›ni, Å›rednio miaÅ‚y w granicach 3 cm, tak że to jest już bardzo dobrze, to już sÄ… standardy europejskie i nie ma problemu z ich sprzedażą – mówi wiceprezes ZwiÄ…zku Sadowników RP.
Smak czereśni jest związany z miejscem produkcji. Umiarkowany klimat, czyli ciepłe dni i chłodniejsze noce, sprzyja wytrącaniu się w owocach cukru. To sprawia, że polska czereśnia jest tak smaczna.
– Nie można sadzić czereÅ›ni wszÄ™dzie tam, gdzie nam siÄ™ podoba, gdzie mamy gospodarstwo i ziemiÄ™. To musi być specyficzny mikroklimat, sÄ… miejscowoÅ›ci sÅ‚ynne z produkcji czereÅ›ni, jak np. BronisÅ‚awka, gdzie czereÅ›ni jest dosyć sporo i naprawdÄ™ siÄ™ udajÄ…. Kilometr czy dwa od tej miejscowoÅ›ci już nie ma sensu sadzić czereÅ›ni, bo tam nie wychodzÄ… – tÅ‚umaczy Krzysztof Czarnecki.
Pochodzenie czereÅ›ni ma znaczenie do tego stopnia, że koneserzy tych owoców potrafiÄ… po smaku rozpoznać region, z którego pochodzi.
Badanie Kantar Public przeprowadzone w ramach projektu „Core Team – promocja konsumpcji owoców i warzyw” wskazuje, że w czerwcu czereÅ›nia byÅ‚a drugim pod wzglÄ™dem popularnoÅ›ci owocem (po truskawce). Ich spożycie deklarowaÅ‚o 71 proc. konsumentów, co w porównaniu do czerwca 2023 roku oznacza wzrost o 28 pp. W ubiegÅ‚ym roku zbiory czereÅ›ni w Polsce GUS oszacowaÅ‚ na 69 tys. t. W 2022 roku – po imponujÄ…cym wzroÅ›cie o 30 proc. – zbiory wyniosÅ‚y 77 tys. t. WiÄ™kszość trafia do sprzedaży krajowej
– Możemy eksportować w bardzo wiele miejsc, np. do Emiratów Arabskich. Nie ma problemu z dostarczaniem czereÅ›ni, bo to niewielkie iloÅ›ci na palecie trafiajÄ… do samolotu i w ciÄ…gu kilku godzin jest już na miejscu. MyÅ›lÄ™, że to nie jest duża skala, bo po prostu wiÄ™kszość naszych czereÅ›ni rozchodzi siÄ™ w kraju – podkreÅ›la wiceprezes ZwiÄ…zku Sadowników RP. – Część czereÅ›ni wyjeżdża do naszych bliskich sÄ…siadów: Niemiec, Czech, SÅ‚owacji. To jest czÄ™sto eksport bezpoÅ›redni. SÄ… gospodarstwa w Polsce, które wiÄ™kszość swojej produkcji eksportujÄ… tam bezpoÅ›rednio, nie przez poÅ›redników. Skala tego nie jest jednak znana.
