Deepfaki, czyli wygenerowane bÄ…dź też zmanipulowane przez sztucznÄ… inteligencjÄ™ zdjÄ™cia, dźwiÄ™ki lub treÅ›ci wideo, to jedna z najbardziej kontrowersyjnych technologii naszych czasów. Do jej tworzenia wykorzystywane sÄ… zaawansowane algorytmy AI, dlatego użytkownikom coraz trudniej jest odróżnić treÅ›ci rzeczywiste od faÅ‚szywych. Z raportu „Dezinformacja oczami Polaków 2024” wynika, że cztery na 10 badanych osób miaÅ‚o do czynienia z takimi treÅ›ciami. To o tyle istotne, że deepfaki bywajÄ… wykorzystywane do manipulacji, szantażu, niszczenia reputacji, oszustw i wyÅ‚udzeÅ„ finansowych.
Ryzyko zwiÄ…zane z deepfake’ami roÅ›nie wraz z coraz wiÄ™kszym dostÄ™pem do narzÄ™dzi sztucznej inteligencji. DziÅ› niemal każdy, kto ma dostÄ™p do internetu, może stworzyć filmy lub obrazy przedstawiajÄ…ce sytuacje, które w rzeczywistoÅ›ci nigdy nie miaÅ‚y miejsca. Wyniki raportu Fundacji Digital Poland przygotowanego w ramach inicjatywy „Razem przeciwko dezinformacji” wskazujÄ…, że trzy czwarte ankietowanych (77 proc.) przewiduje wzrost skali tego zjawiska w ciÄ…gu nadchodzÄ…cych 10 lat.
– Ryzyko w kwestii generowania deepfake’ów i bycia na nie podatnym tak naprawdÄ™ roÅ›nie każdego dnia. Co ciekawe, z dnia na dzieÅ„ te deepfaki stajÄ… siÄ™ też coraz lepsze, bo jak już raz zostaÅ‚a ta technologia stworzona, to teraz nawet sztuczna inteligencja sama siebie doskonali. To powoduje, że ludzkie oko i sÅ‚uch już za tym nie nadążajÄ… – mówi agencji Newseria Tomasz Turba, specjalista ds. bezpieczeÅ„stwa z serwisu Sekurak.pl. – Co gorsza, caÅ‚y Å›wiat, łącznie ze Å›wiatem przestÄ™pczym, skierowaÅ‚ siÄ™ w stronÄ™ mikropÅ‚atnoÅ›ci. Czyli dzisiaj nie musimy mieć superkomputera, nie musimy mieć superusÅ‚ugi za 1 tys. dol. za dzieÅ„, żeby wygenerować taki materiaÅ‚, tylko wystarczy model subskrypcyjny i 5 dol. miesiÄ™cznie i przestÄ™pcy takie deepfaki generujÄ….
Portale spoÅ‚ecznoÅ›ciowe sÄ… zalewane przez wygenerowane za pomocÄ… AI filmy i nagrania przedstawiajÄ…ce polityków, osoby zaufania publicznego czy celebrytów wygÅ‚aszajÄ…cych kontrowersyjne poglÄ…dy, reklamujÄ…cych faÅ‚szywe produkty czy usÅ‚ugi finansowe. Deepfaki sÄ… również wykorzystywane do tworzenia kompromitujÄ…cych treÅ›ci, które mogÄ… powodować straty wizerunkowe czy finansowe. Zanim jednak platformy zareagujÄ… i odpowiednio je oznaczÄ…, deepfaki stajÄ… siÄ™ viralami, które docierajÄ… do milionów odbiorców.
– Na razie walka z deepfake’ami jest bardzo nierówna z tego wzglÄ™du, że w Å›wiecie cyberbezpieczeÅ„stwa zawsze byÅ‚o tak, że przestÄ™pcy wyprzedzali wszelkie mechanizmy obrony. Tutaj przestÄ™pcy nie muszÄ… już być pierwsi, tylko muszÄ… być dokÅ‚adniejsi w tworzeniu – mówi Tomasz Turba. – KluczowÄ… rolÄ™ powinna odgrywać nasza czujność, bo jak patrzymy na jakiÅ› materiaÅ‚ wideo czy czytamy jakiegoÅ› newsa, to czÄ™sto nie jesteÅ›my już w stanie dojrzeć, czy to jest wygenerowane przez czÅ‚owieka, na przykÅ‚ad zdjÄ™cie przez fotografa, czy jednak przez sztucznÄ… inteligencjÄ™.
Co ciekawe, mogÄ… nas w tym wspierać również narzÄ™dzia oparte na sztucznej inteligencji.
– Z jednej strony rozwija siÄ™ gałąź przestÄ™pcza AI z deepfake’ami, ale z drugiej strony mamy coraz wiÄ™cej narzÄ™dzi do ich detekcji. Tam, gdzie ludzka percepcja już nie daje rady, to wtedy komputer AI wychwyci, że ten obraz jest za doskonaÅ‚y albo czegoÅ› brakuje. I wtedy powie nam: hola, hola, nie wchodź tam, bo tam jest deepfake – mówi specjalista ds. bezpieczeÅ„stwa. – My w dalszym ciÄ…gu musimy siÄ™ szkolić odnoÅ›nie do zagrożeÅ„ w internecie. I my możemy wykorzystać te narzÄ™dzia, ale one majÄ… skoÅ„czonÄ… moc obliczeniowÄ… i tam nic siÄ™ nie dzieje, a przestÄ™pca może być coraz bardziej dokÅ‚adny w tworzeniu czy toz lepszym oÅ›wietleniem materiaÅ‚u itd.
Jak podkreÅ›la, taka Å›wiadomość bÄ™dzie skuteczniejsza niż zakazy czy kontrola treÅ›ci, bo o to w Å›wiecie mediów spoÅ‚ecznoÅ›ciowych jest bardzo trudno.
– MusielibyÅ›my wprowadzić peÅ‚nÄ… kontrolÄ™ internetu na to, co kto oglÄ…da, wtedy moglibyÅ›my to kontrolować. Ale to jest Korea PóÅ‚nocna w internecie, a nie wiem, czy paÅ„stwo pamiÄ™tacie, ale byÅ‚a walka w sprawie ACTA, że nie bÄ™dzie cenzury w internecie, wiÄ™c na pewno to też nie jest wÅ‚aÅ›ciwa droga – mówi Tomasz Turba.
Jego zdaniem jest jednak pewien sposób na to, by skutecznie walczyć z deepfake’ami. Z raportu „Dezinformacja oczami Polaków. 2024” wynika, że 86 proc. ankietowanych zgadza siÄ™ z opiniÄ…, że wszystkie informacje wygenerowane przez AI powinny być wyraźnie oznaczane.
– WystarczyÅ‚oby każdy portal spoÅ‚ecznoÅ›ciowy oprogramować tak, żeby te wszystkie materiaÅ‚y, które użytkownik widzi podczas scrollowania, od razu przebiegaÅ‚y przez silnik do wykrywania, czy to jest deepfake. Jeżeli w ciÄ…gu póÅ‚ sekundy ten silnik stwierdzi, że to jest materiaÅ‚ fejkowy, to powinien on zostać odpowiednio oznaczony. Czyli to, co rzeczywiÅ›cie TikTok proponuje jako rozwiÄ…zanie do swoich materiaÅ‚ów, mogÅ‚oby siÄ™ sprawdzić. Pytanie tylko, czy wszystkie portale spoÅ‚ecznoÅ›ciowe poszÅ‚yby w tÄ™ stronÄ™, bo to sÄ… ogromne koszty – dodaje ekspert serwisu Sekurak.
